એવા ઘણા પ્રાણીઓ છે જેમના દાંત ખૂબ જ તીક્ષ્ણ હોય છે અને એક જ વારમાં તેમના શિકારને મારી નાખવા માટે પૂરતા હોય છે. પરંતુ વૈજ્ઞાાનિકોએ એવા જીવની શોધ કરી છે જેના દાંત લોખંડના બનેલા છે. જ્યારે સામાન્ય રીતે સજીવોના દાંત કેલ્શિયમથી બનેલા હોય છે. આ પ્રાણીના દાંતમાં દુર્લભ લોખંડની ધાતુ મળી આવી છે. તે આ દાંતમાંથી પથરી ખાય છે. હવે તમે વિચારો કે જે પ્રાણીના દાંત લોખંડના છે તે માત્ર પથ્થર ખાય છે… અથવા બીજું કંઈપણ ખાય છે. આવો જાણીએ આ વિચિત્ર જીવ વિશે…

સૌથી મોટી આશ્ચર્ય એ છે કે તે ગોકળગાયની એક પ્રજાતિ છે. સામાન્ય રીતે ગોકળગાય ખૂબ જ નરમ હોય છે, પરંતુ આ પ્રાણીના દાંત તેની નરમાઈને કઠિનતામાં ફેરવે છે. લોકો પ્રેમથી આ પ્રાણીને વન્ડરિંગ મીટલોફ કહે છે. વૈજ્ઞાનિક ભાષામાં તેનું નામ ક્રિપ્ટોચિટોન સ્ટેલેરી છે. તે સામાન્ય રીતે ખડકાળ કિનારાવાળા વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે. વૈજ્ઞાાનિકો પણ આ પ્રાણીના દાંત અને ખાવાની રીત જોઈને આશ્ચર્યચકિત છે.

જો સામાન્ય ભાષામાં, ભટકતા મીટલોફને ‘ભટકતું માંસ’ કહી શકાય કારણ કે તેને જોતાં તે માંસના ટુકડા જેવો દેખાય છે તે ભૂરા લાલ રંગનો હોય છે. પરંતુ વૈજ્ઞાાનિક ભાષામાં આ સાચું નથી. વૈજ્ઞાનિકોને આ જીવના દાંતમાં એક દુર્લભ આયર્ન ઓર સાંતાબારબારાઈટ મળ્યો છે. તેના શરીરનો આકાર અંડાકાર છે. ટોચ પર કેલ્શિયમથી બનેલો મજબૂત શેલ છે. તેની મહત્તમ લંબાઈ 14 ઈંચ સુધીની હોઈ શકે છે. એટલે કે એક ફૂટ કરતાં બે ઇંચ વધુ.

ઇલિનોઇસની નોર્થવેસ્ટર્ન યુનિવર્સિટીના સંશોધક અને સહયોગી પ્રોફેસર ડર્ક જોસ્ટરે જણાવ્યું હતું કે ભટકતા માંસનો લોફ પથરી ખાઈ શકે છે. તે પોતાના દાંત વડે કોઈપણ પથ્થરમાં ટનલ બનાવે છે. સાંતબારબારીટ, એક દુર્લભ આયર્ન ઓર તેના દાંતમાં જોવા મળે છે, જેમાં પાણીનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. આ હોવા છતાં, આ ઓછી ઘનતાવાળા આયર્ન ઓર ખૂબ મજબૂત છે.

ડર્ક જોસ્ટરે જણાવ્યું કે સાંતાબારબાઈટના કારણે વેન્ડરિંગ મીટલોફના દાંત ખૂબ જ મજબૂત બને છે. આ પ્રાણીને જાયન્ટ પેસિફિક ચિટોન અને જાયન્ટ ગમબૂટ ચિટોન પણ કહેવામાં આવે છે. તે ગોકળગાયની એક પ્રજાતિ છે જેના જીવો સામાન્ય રીતે ગોકળગાય કરતા મોટા હોય છે. તેમના શરીરની ટોચ પર શેલ કવર કેલ્શિયમના કેટલાક સ્તરોથી બનેલું છે. શરીર અંડાકાર અને ચપટી છે.

પ્રો.ડર્કે કહ્યું કે શિટોન્સ તેમના સખત દાંત માટે જાણીતા છે, તેમ છતાં આ દાંત ખૂબ જ નરમ શરીરમાં છે. તેમની જીભને રાદુલા કહેવામાં આવે છે, જે ખૂબ જ નરમ અને લવચીક હોય છે. જ્યારે તેઓ પથરી પર પોતાનો ખોરાક શોધે છે, તે સમયે દાંત બહાર આવે છે અને જીભ અંદર ચોંટતી રહે છે. પથ્થર પર અટવાયેલા શેવાળ અને અન્ય નાના જીવોને ખાવા માટે, તેને ખાવું જ નહીં, પણ તેની આસપાસનો પથ્થર પણ ખાય છે.

ડર્ક અને તેની ટીમે અગાઉ શિટોનના દાંતનો અભ્યાસ કર્યો છે. પરંતુ તે દાંતના મૂળમાં જે બંધારણ છે તેનો અભ્યાસ કરવા માંગતો હતો. તેને સ્ટાઈલસ કહેવામાં આવે છે. આ ખાંચમાં, આ પ્રાણીના લોખંડના દાંત નરમ પેશીઓ એટલે કે પેશીઓ સાથે ગુંદર ધરાવતા હોય છે. જે ખાતી વખતે ખૂબ જ મજબૂત પરંતુ લવચીક હોય છે. ડર્ક અને તેની ટીમે આ પ્રાણીના દાંતનો અભ્યાસ કરવા માટે સિંક્રોટ્રોન લાઇટ સોર્સ અને ટ્રાન્સમિશન ઇલેક્ટ્રોન માઇક્રોસ્કોપી જેવી અત્યાધુનિક તકનીકોનો ઉપયોગ કર્યો છે.

જ્યારે તેમણે માઇક્રોસ્કોપ હેઠળ દાંતની રચનાનો અભ્યાસ કર્યો, ત્યારે સંતબારબરાઇટની હાજરી ઉપલા સ્ટાઇલસમાં સ્પષ્ટપણે જોવા મળી હતી. ડર્કએ જણાવ્યું હતું કે આજ સુધી આ લોખંડનું ભૌગોલિક નમૂનામાં જ મળી આવ્યું હતું. તે પણ બહુ ઓછી માત્રામાં. પરંતુ ભટકતા માંસલોફના દાંતમાં તે ઘણી વધારે માત્રામાં હોય છે. આટલું આયર્ન ઓર આ પહેલા ક્યારેય કોઈ અન્ય જીવોના દાંત કે શરીરમાં જોવા મળ્યું નથી.

ડર્કે કહ્યું કે આ પ્રાણી તેના તમામ દાંતનો ઉપયોગ કરે છે. માણસો અથવા અન્ય પ્રાણીઓની જેમ દાંતના જુદા જુદા ભાગોનો અલગથી ઉપયોગ કરતા નથી. ખાતી વખતે તેના બધા દાંત એક સાથે કામ કરે છે. ડર્કના સાથીદાર અને પોસ્ટ-ડોક્ટરલ સાથી લિનસ સ્ટેજબૌરે પ્રાણીના દાંતનું 3D મોડેલ બનાવ્યું. આ માટે તેણે આયર્ન અને ફોસ્ફેટ આયનનું મિશ્રણ કર્યું. તેમાંથી બનેલા બાયોપોલિમરની મદદથી તેઓએ તેના દાંત અને મોઢાના આંતરિક ભાગનું 3D મોડલ બનાવ્યું જેથી અભ્યાસમાં વધુ મદદ મળી શકે.

લિનસ સ્ટેજબૌરે સમજાવ્યું કે બાયોપોલિમર ધીમે ધીમે મજબૂત અને વધુ ચીકણું બને છે. આ બતાવે છે કે ભટકતા મીટલોફના દાંત કેટલા મજબૂત છે. આ અભ્યાસ 31 મેના રોજ પ્રોસિડિંગ્સ ઓફ ધ નેશનલ એકેડેમી ઓફ સાયન્સ (PNAS) માં પ્રકાશિત થયો છે.